بارش شهابی شکارچی فرداشب به اوج خود می‌رسد؛ هدیه‌ای از دنباله‌دار هالی

بارش شهابی شکارچی (Orionids) دوشنبه، ۳۰ مهرماه، به اوج خود می‌رسد و بهترین زمان برای مشاهده آن از ساعات ابتدایی یکم آبان‌ماه تا قبل از طلوع آفتاب است؛ البته اگر نور ماه دیدتان را مختل نکند!

بارش شهابی شکارچی

این بارش شهابی زیبا هرساله از 25 مهر تا 5 آبان‌ (۱۶ تا ۲۶ اکتبر) رخ می‌دهد اما فرداشب، دوشنبه‌شب، 30 مهرماه به اوج خود می‌رسد. نقطه تابش این بارش شهابی در صورت فلکی اوریون (شکارچی) است؛ به همین دلیل بارش شهابی Orionids یا شکارچی نام دارد.

(نقطه تابش بارش شهابی: به نقطه‌ای در آسمان گفته می‌شود که به‌ نظر می‌رسد شهاب‌ها از آن‌جا منشأ می‌گیرند. اگر خطوط حرکت شهاب‌ها را به‌سمت عقب دنبال کنید، به این نقطه می‌رسید.)

به‌طورکلی، نرخ ساعتی سمتی بارش شکارچی در زمان اوج بارش بین ۱۰ تا ۲۰ شهاب در ساعت است. تعداد شهاب‌هایی که هر ناظر می‌تواند در شرایط مطلوب و آسمان تاریک مشاهده کند، حداکثر حدود ۲۰ شهاب در ساعت است. پس‌ازآن، تا ۵ آبان‌، به‌تدریج تعداد شهاب‌ها تا حدود ۵ شهاب در ساعت کاهش می‌یابد.

میراث دنباله‌دار هالی

بارش شهابی شکارچی از بقایای دنباله‌دار هالی نشئت می‌گیرد؛ دنباله‌داری که آخرین‌ بار سال ۱۹۸۶ به نزدیک‌ترین نقطه به خورشید رسید و در مدار خود، ذرات کوچک گردوغبار و خرده‌های کیهانی (ذرات سنگ و یخ) به‌ جا گذاشت.

هرساله با عبور زمین از مدار هالی، این ذرات که طی زمان در فضا پخش شده‌اند، وارد جو زمین می‌شوند. با ورود به جو، این ذرات می‌سوزند و شهاب‌های نورانی ایجاد می‌کنند.

دنباله‌دار هالی در جهتی مخالف با زمین به دور خورشید می‌چرخد و زمین دو بار در سال از مدار آن عبور می‌کند؛ یک بار مهرماه (اکتبر) که بارش شهابی شکارچی را ایجاد می‌کند و بار دیگر اواسط اردیبهشت‌ماه که بارش شهابی اتا دَلوی (Eta Aquariids) را پدید می‌آورد.

چگونه می‌توانم بارش شهابی شکارچی را تماشا کنم؟

گفتیم نقطه تابش این بارش شهابی در صورت فلکی اوریون قرار دارد که پس از نیمه‌شب در شرق آسمان طلوع می‌کند. در ساعات قبل از طلوع آفتاب، حدود ساعت ۵ صبح، زمانی که صورت فلکی اوریون (شکارچی) در بالاترین نقطه آسمان در جهت جنوب قرار دارد، این بارش شهابی به بهترین حالت خود می‌رسند.

ازآن‌جایی‌که کمربند سه‌ستاره‌ای معروف اوریون از استوای سماوی عبور می‌کند، بارش شهابی یکی از معدود بارش‌هایی است که از هر دو نیمکره شمالی و جنوبی به‌خوبی مشاهده می‌شود.

نقطه تابش بارش شکارچی درست در شمال ستاره قرمزرنگ صورت فلکی اوریون، دست چپ شکارچی، قرار دارد. اوریونیدزها شهاب‌هایی سریع هستند و ممکن است کم‌نور به‌ نظر برسند اما دنباله نوری خاصی به‌ جا می‌گذارند که ممکن است چند ثانیه دوام بیاورد.

برای رصد، بایستی دنبال مکانی تاریک دور از نور شهر بگردید که چشم‌انداز باز و گسترده‌ای به آسمان داشته باشد. برای تماشای این بارش شهابی نیازی به دوربین دوچشمی یا تلسکوپ ندارید؛ زیرا شهاب‌ها با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند. فقط کافی‌ است اجازه دهید چشمانتان حدود ۱۵ دقیقه به تاریکی عادت کنند. پس از نیمه‌شب می‌توانید شهاب‌ها را ببینید.

چالش‌های رصدی امسال

دشمن همیشگی تماشاگران آسمان شب ابر است. خبر بد اینکه براساس گزارش هواشناسی ایران، در بخش‌های شمالی کشور، وضعیت جوی به‌سمت ابری شدن پیش می‌رود و احتمالاً از امشب تا چهارشنبه، ابرهای پراکنده در آسمان شب دیده خواهند شد.

چالش اصلی امسال برای رصد نور ماه است. متأسفانه، امسال ماه در اوج بارش شهابی، بیش از ۸۰ درصد روشن است و بدتر اینکه تقریباً در تمام طول شب در آسمان حضور دارد؛ به همین دلیل، احتمالاً بهترین زمان برای تماشای بارش شهابی اواخر هفته خواهد بود که نور ماه به‌تدریج کمتر می‌شود.

اگرچه قرص ماه هفته گذشته کامل شد و اکنون درخشش آن روبه‌کاهش است، تأثیر آن بر بارش شهابی شکارچی همچنان ادامه خواهد داشت.

باوجود همه این چالش‌ها، ممکن است یک یا چند شهاب بسیار درخشان توجه شما را جلب کنند. در واقع حدود نیمی از شهاب‌ها دنباله‌های طولانی‌تری نسبت به سایر شهاب‌ها با روشنایی مشابه جا می‌گذارند که احتمالاً می‌توانید آن‌ها را مشاهده کنید.

سؤالات متداول

منشأ بارش شهابی شکارچی چیست؟

بارش شهابی اوریونید از بقایای دنباله‌دار هالی نشئت می‌گیرد.

دنباله‌دار هالی چند وقت یک بار به خورشید نزدیک می‌شود؟

دنباله‌دار هالی دوره‌ای به دور خورشید می‌چرخد و هر ۷۶ سال یک بار به نزدیک‌ترین نقطه به خورشید می‌رسد. درحال‌حاضر، این دنباله‌دار در بخشی از مدار خود دورتر از خورشید قرار دارد. پیش‌بینی می‌شود بار دیگر سال ۲۰۶۱ به نزدیک‌ترین نقطه به خورشید برگردد.

چگونه دنباله‌دار هالی بارش شهابی ایجاد می‌کند؟

زمانی که این دنباله‌دار به خورشید نزدیک می‌شود، گرما باعث بخار شدن یخ‌ها و آزادسازی ذرات می‌شود. هر سال، وقتی زمین از میان این مدار عبور می‌کند، این ذرات با سرعت بالا وارد جو زمین می‌شوند و در اثر اصطکاک با جو، می‌سوزند و به شکل شهاب‌های نورانی دیده می‌شوند. این پدیده با نام بارش شهابی شکارچی در اکتبر و با نام بارش شهابی اتا دَلوی در اردیبهشت رخ می‌دهد.

بارش شهابی شکارچی چه زمانی رخ می‌دهد؟

این بارش هرساله از 25 مهر تا 5 آبان‌ (۱۶ تا ۲۶ اکتبر) رخ می‌دهد و 30 مهرماه به اوج خود می‌رسد.